Ostrowite 3 – jak dokumentujemy

Ponieważ na niniejszym blogu sporo miejsca poświęcam oprogramowaniu, które może być wykorzystane w badaniach archeologicznych, pomyślałem sobie, że osobny wpis przeznaczę na archeologiczną kuchnię – techniki dokumentacji, jakie wykorzystujemy w Ostrowitym.

W trakcie badań w Ostrowitym stosujemy kilka rodzajów dokumentacji archeologicznej: opisową, rysunkową i fotograficzną. Dodatkową metodą jest zastosowanie uproszczonej (niemal chałupniczej) metody „fotogrametrii” (ortofotografii – szczegółowo opisywanej tutaj i tutaj).

Rysunki dokumentacyjne wykonujemy w skali 1:20 dla dokumentacji planów pełnych odcinków badawczych (ćwiartek arowych,) w skali 1:10 dla szkieletów i części profili obiektów. Wyjątkiem są rysunki w skali 1:50 – wykonaliśmy tylko jeden – plan dużego obiektu (jama oznaczona numerem 11). Tylko tak duża skala umożliwiła zamieszczenie całości rysunku na jednym arkuszu.

Rysunki wykonujemy wbrew panującej ostatnio modzie w kolorze. Powyżej mamy przykłady takich nie wykończonych jeszcze rysunków.

Zdjęcia wykonujemy aparatami cyfrowymi. Umożliwia to fotografowanie wszystkich struktur odsłanianych na stanowisku oraz dokumentowanie stopniowych postępów prac.

Na fotografii zawieramy zestaw niezbędnych informacji: skalę porównawczą, tablice z numerami warstw i oznaczenie północy.

Ortofotografie wykonano dla całej odsłoniętej powierzchni stanowiska. Osobne obrazy wykonano dla części eksplorowanych obiektów – np. plany szkieletów i profile jam:

Na przygotowane plansze nanosimy siatkę metrową dowiązaną do osnowy stanowiska (siatki arowej), lub siatkę umowną dla profili (z wysokościami nad poziom morza) oraz numery jednostek stratygraficznych (warstw i styków).

Ortofotografie poszczególnych jednostek badawczych wykonane na poziomie styku calca i stropów obiektów archeologicznych z warstwą współczesnej próchnicy ornej, złożyły się na kompletne zdjęcie całości. Stanowi ono podstawę dla wykonania cyfrowego planu całości odsłoniętego obszaru. Został on poddany wektoryzacji w programie Qgis, gdzie dodano także warstwę informacyjną (bazę danych zawartą w plikach shp). Pozwala to szybko identyfikować poszczególne obiekty i uzyskiwać podstawowe informacje na ich temat:

Pełna baza wciąż jeszcze powstaje. Poza osobnymi warstwami z jednostkami badawczymi (wykopy), jamami, grobami szkieletowymi i dołkami posłupowymi pojawią się tutaj dodatkowe warstwy z interpretacją i rozwarstwieniem chronologicznym obiektów.

Dokumentacja opisowa składa się z zestandaryzowanych kart opisu jednostki stratygraficznej wzorowanych na zamieszczonych w podręczniku badań polowych Muzeum w Londynie (analogicznych używa w Polsce m.in. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku). Gotowe karty w formacie pdf zamieszczono tutaj: dla szkieletu, dla warstwy/obiektu.

Treści z kart wpisywane są do programu Stratify, który zawiera pełną bazę danych o wszystkich jednostkach stratygraficznych identyfikowanych w Ostrowitym. Pozwala on automatycznie generować macierz Harrisa, co akurat dla stanowiska o tak mało skomplikowanej stratygrafii, jak Ostrowite nie jest może najbardziej istotne, ale pozwala niekiedy wyłapać drobne błędy.

Oczywiście nie można zapomnieć o tej części dokumentacji opisowej jaką są inwentarze rysunków, fotografii i zabytków. Tutaj nie ma żadnych szaleństw – wykorzystujemy do ich tworzenia OpenOffice.org.

Całość dokumentacji powstaje więc wyłącznie z użyciem darmowego (i w większości otwartego) oprogramowania…