Katedrę w Naumburgu prezentowałem już w poprzednim cyklu katedralnym. W rzucie zdaje się ona przypominać Bamberg – to trójnawowa, dwuchórowa bazylika z transeptem i dwoma grupami wież flankującymi przeciwległe absydy. Wzniesiono ją zasadniczo w stylu późnoromańskim. Istotną różnicę stanowi fakt, iż oba chóry w Naumburgu są już w pełni gotyckie.
Szczególne miejsce w historii sztuki gotyckiej katedra zyskała nie tyle dzięki owym gotyckim, wielobocznie zamkniętym chórom, co dzięki ich wystrojowi rzeźbiarskiemu. Cała bogata dekoracja rzeźbiarska, która we francuskich katedrach i w Bambergu zdobiła głównie portale oraz takie elementy zewnętrzne jak tabernakula wieńczące przypory łuków oporowych i galerie na fasadach, w Naumburgu przeniosła się do wnętrza budowli.
Lektorium zachodniego chóru zdobi cykl rzeźb ilustrujących wydarzenia pasji Chrystusa oraz grupa ukrzyżowania. Zdjęcie z roku 2010, w trakcie prac renowacyjnych.
Lektorium od wnętrza. Arkadowe galerie ścian bocznych chóru (zobaczcie zdjęcie poniżej) znajdują tutaj kontynuację w ścianach lektorium i łączą się z kręconymi schodkami prowadzącymi na górny pasaż przegrody.
Wnętrze chóru ozdobiono galeriami gotyckich tryforiów, zwieńczonych wimpergami, łączących posągi fundatorów, z baldachimami. Na zdjęciu od lewej kolejno grafini (hrabina) Gerburg, hrabia Konrad i para margrbia Hermann i Reglinda (córka Bolesława Chrobrego). Wszyscy żyli blisko dwa stulecia przed powstaniem rzeźb.
Figura grafa Dietmara – moja ulubiona. Hrabia zasłania się tarczą i sięga po miecz. Wygląda na całkiem wystraszonego…
Figury powstały pomiędzy 1243 a 1249 rokiem, podobnie jak inne elementy gotyckiego wystroju rzeźbiarskiego katedry.
Lektorium chóru wschodniego.
Chór wschodni. W centrum trzynastowieczny nagrobek biskupa. Po prawej stronie widoczne są drewniane, wczesnogotyckie stalle z ok. 1250 roku, którym oczywiście nie zrobiłem lepszego zdjęcia. Przypominają one nieco projekt narysowany przez Villarda de Honnecourt:
Albo tutaj:
Nawa boczna katedry. O ile od strony nawy głównej filary międzynawowe mają jeszcze romański charakter, o tyle z naw bocznych możemy oglądać całkiem gotyckie konstrukcje wiązkowych filarów, pokrytych gęsto spiętrzonymi kolumienkami, stojącymi na talerzowych bazach i zwieńczonymi kapitelami pokrytymi bogatą i naturalistycznie ujętą roślinnością.
Takie kapitele zdobią zresztą całą katedrę. Znajdujemy tutaj te same motywy, które znamy z gotyckich katedr francuskich.
Wieżę północno – zachodnią katedry przyozdobiono przed rokiem 1250 kamiennymi rzygaczami, przypominającymi te znane z Laon.
Inny przykład rzygacza.
Jeszcze inny przykład. Ten zdobi przyporę północnej ściany nawy głównej.
W samym Naumburgu około 1250 roku wzniesiono jeszcze jedną gotycką budowlę. Obecnie znajduje się ona na cmentarzu, choć pierwotnie zbudowano ją na południe od zespołu katedralnego. To kaplica św. Jana.
Zachowała się w niej „katedralna” dekoracja rzeźbiarska z kapitelami i zwornikami pokrytymi liśćmi.
Anonimowego autora rzeźb określa się jako Mistrza Naumburskiego. Prawdopodobnie był artystą związanym z warsztatami budowlanymi i rzeźbiarskimi aktywnymi na obszarze Ile-de-France, wznoszącymi gotyckie katedry Noyon, Laon, Reims i Amiens. Zarówno on, jak i inni artyści związani z jego kręgiem pozostawili po sobie na terenie Rzeszy liczne ślady. Jedną z pierwszych jego realizacji było niezachowane lektorium z katedry w Moguncji, znane z zachowanych fragmentów dekoracji rzeźbiarskiej. Pewne wyobrażenie o tym jak mogło wyglądać lektorium z Moguncji dają zachowane lektoria z Naumburga oraz znanego nam już Gelnhausen.
Gotyckie lektorium w Gelnhausen powstało około 1240 roku. Wzniesiono je na planie trapezu, pokrywając powierzchnię rzeźbami przedstawiającymi sceny sądu ostatecznego.
Jeden z paneli rzeźbiarskich.
Kapitele kolumn wspierających sklepienie lektorium. Znak firmowy warsztatów francuskiego gotyku – naturalnie oddane liście…
I w końcu liściasta maska – podobna do tej, którą znamy już z Bambergu, Chartres i innych wielkich realizacji gotyku…
Bamberg.
I w wersji Villarda…
(wszystkie rysunki Villarda jakie tutaj zamieszczone pochodzą z zasobów Wikimedia Commons)
Gunthera miejsce w sieci 