Rozdział V: wzór do naśladowania – Laon

Budowę katedry w Laon rozpoczęto w 1160 roku, a znaczna część świątyni była gotowa już ok. 1200 r. W ciągu kilkudziesięciu lat udało się stworzyć kościół idealny – zwartą, jednolitą całość, którą później wielokrotnie naśladowano… no prawie – w pewnym momencie nastąpiła dość drastyczna zmiana planów. Ale o tym za chwilę.

Fasada zachodnia katedry stanowiła nową jakość – urozmaicały ją obszerne portale, pomieszczone w wydatnych, zwieńczonych wimpergami „domkach”. Centralne okno w całości wypełnia wielka rozeta. Powyżej wzniesiono galeryjkę arkadową. Dwie wieże wyprowadzono już od przyziemia – dołem opinają je krzyżowo ustawione przypory, które wyżej przechodzą w złożoną konstrukcję przekątniową zamaskowaną przez liczne łuki, pinakle i tabernakula.

Plan katedry według G. Dehio (za Wikipedią). To budowla trójnawowa z transeptem. Pierwotny plan zakładał wzniesienie grup wież obejmujących nie tylko zachodnią fasadę, ale także ramiona trójnawowego transeptu. Nie w pełni został jednak zrealizowany. Pierwotnie chór był krótszy i zamknięty absydą z obejście. Wkrótce jednak zostało zburzone. Na jego miejscu zbudowano prosto zamkniętą konstrukcję, stanowiącą niemal dokładne powtórzenie nawy. Przyczyny wyboru takiego rozwiązania nie są znane. Układ ten nie zyskał większej popularności w budownictwie katedralnym Francji. Przyjął się natomiast na Wyspach Brytyjskich, a w wersji z obejściem w katedrach polskich (we Wrocławiu i Krakowie).

Widok nawy głównej w kierunku na wschód. Płaska ściana zamyka prezbiterium, przerywając bieg empory i arkadowej galerii powyżej. Wypełnia ją wielka rozeta i trzy (święta liczba!) wysmukłe, lancetowate okna.

Patrząc w kierunku północnego ramienia transeptu zobaczyć można następną rozetę. Kolejna jest widoczna w kierunku zachodnim. Jedynie południowe ramię transeptu posiada obecnie obszerne, ostrołukowe okno, wstawione później, w miejsce rozety.

We wnętrzu zastosowano układ czterokondygnacyjny: ponad arkadami międzynawowymi widoczne są biforyjne otwory empor, a wyżej tryforia galerii arkadowej i okna. Podpory stanowią jednolite, okrągło kolumny, z których część jednak opięto dodatkowymi, smukłymi kolumienkami – całkowicie przestrzennymi, połączonymi jedynie w partii kapiteli. Warto zwrócić uwagę na pierścienie na kolumienkach i służkach, podobne do znanych nam już z Senlis.

Rozeta wschodnia. Szczegół witraża.

Katedra przechowała całkiem spory zestaw XIII wiecznych witraży.

Wnętrze wieży ponad skrzyżowaniem naw.

Fasada wschodnia – jedyna nie posiadająca okazałych wież flankujących nawę główną. Markują je dobrze okazałe tabernakula, w kształcie wieżyczek wspartych na czterech kolumnach.

Fasada północnego ramienia transeptu z wieżami (wschodnia nie dokończona) – znacznie bardziej przypomina stare wzory z Saint Denis. Jednak wieżę rozwiązano w sposób analogiczny do tych z fasady zachodniej.

Wieże z Laon były wielokrotnie kopiowane w kolejnych budowlach, nieraz dość odległych (jeszcze się z nimi zetkniemy w tym cyklu). Villard de Honnecourt zamieścił ich rysunki w swoim szkicowniku (oba obrazki pochodzą ze zbiorów Wikimedia Commons).

I dla porównania wieża południowa fasady zachodniej (zwróćcie uwagę na rzygacze w kształcie byków):

Czy podzielacie opinię Villarda, że jest jedną z najpiękniejszych? Współcześni bez wątpienia podzielali…

Reklama