Ostrowite 2010 – cz. 3 | Gunthera miejsce w sieci

Najpierw naszą uwagę zwróciły znaczne wymiary jamy grobowej: 1,7 x 3,2 m. Grubo powyżej standardu rejestrowanego dotąd na stanowisku. Do tego niezwykły charakter wypełniska: w centrum duży, regularny prostokąt, próchnicznym charakterem zdecydowanie odcinał się od przemieszanej, gliniastej warstwy wypełniającej zewnętrzne, przykrawędne części jamy. Eksplorację przeprowadziliśmy metodą krzyżową, by uzyskać dodatkowe przekroje.

Najpierw pokazała się czaszka ułożona w zachodniej części jamy. Tuż za nią duży przedmiot ze stopu miedzi. Czyżby naszyjnik? Nie, to tzw. misa brązowa. Zachowana w bardzo złym stanie, przygnieciona warstwami ziemi i dużymi kamieniami, które zapadły się na nią kiedy runęła konstrukcja grobu. Misa położona na szyi? Nie przypominam sobie takiego grobu wczesnośredniowiecznego… nagle zaraz za misą pojawiły się paliczki stopy. ??? Czyżby obcięto mu głowę? Nie, druga czaszka tkwiła na swoim miejscu. Okazało się, że grób ma dwóch lokatorów.

Pierwotnie złożono tutaj dorosłego osobnika, prawdopodobnie po czterdziestce (tzw. maturus). Jakiś czas później grób został ponownie otwarty i dołożono kolejnego maturusa. Poprzedni lokator został przesunięty w zachodnią część jamy. W grobie pozostawiono jego wyposażenie: żelazną obręcz wiadra i dwa (?) noże. Nowy lokator dostał misę, drugie wiadro z żelaznymi okuciami oraz nóż w pochewce ze stopu miedzi.

Kości zachowały się bardzo słabo – to właściwie smugi widoczne na tle ciemno brunatnego wypełniska centralnej części jamy grobowej. Także wyposażenie grobowe dotknął ząb czasu – nasz konserwator będzie musiał się napracować, by „coś z tego było”. Stanowisko jest niestety bardzo zniszczone przez współczesną orkę, co wpływa na stan zachowania grobów.

Stan zachowania grobu jest bardzo zły – nie udało się zarejestrować konstrukcji drewnianej, ale obserwacja warstw wypełniska jamy wyraźnie sugeruje, że w centrum grobu znajdowała się drewniana trumna. Wymiary jamy i analogie z innych stanowisk wczesnośredniowiecznej Polski oraz Skandynawii sugerują, że możemy mieć do czynienia z tzw. grobem komorowym – w zbudowanym w formie niewielkiego budynku drewnianego, zawierającego wewnątrz trumnę z ciałem pochowanych osób. Trudno w iny sposób wytłumaczyć sobie tak obszerną jamę, w której pomieszczono stosunkowo niewielką skrzynię trumienną. Niestety wobec niezarejestrowania śladów konstrukcji drewnianej pozostanie to jedynie domysłem. Bez wątpienia był to pochówek wyjątkowy – na północ od niego zarejestrowaliśmy jeszcze trzy inne groby – każdy z nich zupełnie „normalny”, o standardowych wymiarach (siatka na fotografii ma wymiary 0,5 x 0,5 m):

Nowe znaleziska zmuszają nas do ponownego rozpatrzenia problemu chronologii cmentarzyska. Do tej pory postrzegaliśmy je jako raczej późne, XII – XIII wieczne. Charakter wyposażenia grobu z misą pozwala rozważać odniesienie go do XI stulecia. Być może problem ten uda się rozwiązać w trakcie dalszych analiz i niezależnych datowań materiałów organicznych pozyskanych w trakcie eksploracji grobu.